Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een gezamenlijke overeenkomst tussen werkgevers en werknemers. Het gaat over salaris, werktijden, vakantiedagen, pensioenregeling en meer. Maar is een cao vrijwillig of verplicht? En mag je als werkgever afwijken van de cao? In dit artikel vertellen we je er alles over.
Wat is een cao?
Een cao, oftewel een collectieve arbeidsovereenkomst, is een schriftelijke afspraak tussen werkgevers en werknemers waarin de afspraken staan voor een bepaalde bedrijfstak of sector.
Vakbonden en werkgevers- en werknemersorganisaties onderhandelen over een bedrijfstak-cao en komen samen tot een akkoord. Ook kan een onderneming een cao afsluiten: de ondernemings-cao.
Binnen de cao worden afspraken gemaakt over zaken als salaris, werktijden, vakantiedagen, pensioen, scholing, veiligheid en meer. De cao is een officiële overeenkomst waar alle partijen zich aan moeten houden.
Binnen een bedrijfstak kunnen er verschillende cao’s zijn. Aan de hand van de sectorcode en SBI-codes wordt bepaald tot welke cao een bedrijf nu eigenlijk hoort.
Voordelen en nadelen
Aan de ene kant biedt een cao duidelijke regels en richtlijnen, waardoor er minder onenigheid is tussen werkgevers en werknemers. Onderhandelen over loon is bijvoorbeeld niet meer nodig. Je volgt gewoon de salarisschalen zoals afgesproken in de cao.
Aan de andere kant heeft het ook zo zijn beperkingen. Je moet misschien meer loon uitbetalen dan je als werkgever zou willen en je hebt minder flexibiliteit bij het maken van individuele afspraken.
Is een bedrijfstak-cao vrijwillig of verplicht?
Een bedrijfstak-cao is verplicht voor zijn branche als deze algemeen verbindend is verklaard. De cao geldt dan voor alle werkgevers in de bedrijfstak. Wel zijn soms uitzonderingen mogelijk. Uitzendkrachten vallen bijvoorbeeld niet onder de cao waar ze werken, maar hebben een eigen cao.
Op de website van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) vind je een overzicht van alle cao’s die algemeen verbindend zijn verklaard.
Mag je als werkgever afwijken van de cao?
Als er een cao is, dan geldt die in plaats van de wet. Individuele afspraken met een werknemer leg je vast in een arbeidsovereenkomst. De bepalingen in deze overeenkomst mogen niet nadelig afwijken voor de werknemer van de bepalingen in de cao. Als je als werkgever bijvoorbeeld een hoger loon wilt geven dan het cao-loon is dat altijd mogelijk.
Wat als je de regels niet naleeft?
Het niet naleven van de regels in een cao kan verschillende sancties en gevolgen hebben. Dit kan variëren van het betalen van boetes en schadevergoedingen tot juridische conflicten. Handhaving van de cao gebeurt meestal door de vakbonden of speciale toezichthoudende instanties. Wanneer een medewerker melding doet, volgt een onderzoek.
Wel de cao volgen, maar niet deelnemen aan de pensioenregeling?
Wil je liever geen pensioenpremie voor je werknemers betalen, terwijl je wel onder een verplichtstelling valt? Dan hebben werknemers later tóch recht op een uitkering van het pensioenfonds. Pensioenfondsen gaan namelijk actief op zoek naar werkgevers die onder de verplichtstelling vallen, maar nog niet zijn aangesloten.
Wanneer een pensioenfonds een ten onrechte niet-aangesloten werkgever in het vizier krijgt, moet de werkgever niet alleen de toekomstige premies betalen maar ook de verschuldigde premies van de afgelopen jaren.
Onder bepaalde voorwaarden kan een vrijstelling van deelneming toch worden verkregen. Bijvoorbeeld als je voor werknemers al een gelijkwaardige eigen pensioenregeling hebt getroffen. In principe geldt dat een vrijstelling mogelijk is als de werknemers al deelnamen aan de eigen pensioenregeling die minstens zes maanden van kracht was vóór het moment dat de verplichtstelling van toepassing werd.
Conclusie
Als je werkzaamheden vallen onder de werkingssfeer van een cao dan ben je verplicht de cao te volgen. In een arbeidsovereenkomst mag je persoonlijke afspraken maken. Als deze afspraken niet kloppen met afspraken uit de cao of minder gunstig zijn, dan geldt de cao.
Benieuwd welke cao’s gelden binnen jouw sector, wat de afspraken zijn en of je verplicht bent ze te volgen? Neem contact met ons op. We adviseren je graag.
